Đại tá Hoàng Quân Bảo và tuổi thơ ở Hoàng Sa trước năm 1945
Nội, nguyên Phó Chủ nhiệm uỷ ban kiểm tra Đảng Tổng Cục Công nghiệp quốc
phòng) đã kể về khoảng thời gian 2 năm (từ cuối năm 1938 đến cuối năm
1940) ông cùng gia đình mình ở Hoàng Sa.
Theo lời ông, đó là gia đình người Việt duy nhất từ đầu thế kỷ 20 sống ở
đảo Hoàng Sa cho đến nay. Cha ông là ông Trần Văn Phước, chuyên gia Vô
tuyến điện của Binh Chủng Thông tin liên lạc (Bộ Quốc phòng).
Đại tá Trần Quân Bảo |
Sau đây, chúng tôi xin gửi tiếp tới độc giả phần ghi chép của phóng viên theo lời kể của Đại tá Trần Quân Bảo:
đâu là phải có ba mẹ đi cùng. Thỉnh thoảng cả nhà mới đi chơi, ba tôi
chỉ lo công việc chủ yếu là truyền tin về thời tiết cho đất liền hàng
giờ. Ba tôi trong phòng làm việc đánh máy, đeo tai nghe… Tôi không bao
giờ được phép vào phòng làm việc, sợ bị máy nổ giật điện.
để làm khuy áo (nhiều kích cỡ khuy). Tôi còn nhớ, khi gia đình tôi về
đất liền thì mẹ tôi đã có hàng hộp khuy áo để cho bà con làm quà. Và khi
đó, có một phu đảo đã tặng cho ba tôi 1 bộ đồi mồi (6-7 con) từ nhỏ đến
to rất có giá trị.
ra ngoài vì nếu ra thì bị ướt, và chỉ đi lại xung quanh hành lang là
chính. Lúc đó tôi chưa đến tuổi đi học nên ba tôi mong đến năm 1940 sẽ
được về đất liền để tôi đi học. Mẹ tôi chỉ dạy tôi biết các chữ cái, còn
thì sách báo thì chủ yếu là tiếng Pháp. Không hề có ca nhạc.
![]() |
Ảnh chụp ba mẹ con ông Trần Quân Bảo trước khi ra đảo (Ảnh do nhân vật cung cấp) |
Ở đảo có một cái miếu gọi là Miếu Bà có tượng Phật Bà. Hàng tháng tuần
rằm mùng 1 thì đến đó thắp hương. Miếu này bé và tối om, lúc đó tôi sợ
ma nên không bao giờ dám đến.
đó buồn lắm, chỉ có báo Tết, có kẹo bánh, không có tiếng pháo.
mặn (ướp salpêtre – chất ướp hay được dùng để làm xúc xích hiện nay)
được chuyển từ đất liền ra. Tôi sợ nhất là trứng vịt ướp muối. Ngoài ra
còn cá tươi đánh từ biển hoặc bạch tuộc. Có 1 thứ thực phẩm để cải thiện
cuộc sống nữa là trứng vít. Vào mùa trăng lên, vít lên đảo để đẻ rồi
vùi trứng dưới cát. Muốn lấy được trứng thì phải lấy thuốn đi dò rồi đảo
lên…
liền ra thì chở chủ yếu là củ quả. Còn rau trồng ở đảo thì chủ yếu là
rau cải củ. Đến giờ trong tôi vẫn còn nhớ nguyên kỷ niệm về việc dùng
nước trên đảo, đến mức nước tiểu cũng phải được tận dụng để tưới rau.
Trên đảo, mọi người dùng nước rất tiết kiệm.
nước và dùng bình thuỷ tinh để đựng mang về đảo dùng dần. Với anh em
chúng tôi thì dù khoảng cách rất nhỏ cũng trở lên dài, đứng ở bờ biển
cũng không nhìn thấy đảo bên cạnh.
Lá cờ thể hiện chủ quyền của nhà nước vua Bảo Đại
10 người làm việc) mà chưa bao giờ có dịp tập hợp tất cả lại.
gạch đỏ ở giữa (máu đỏ, da vàng) và 1 cờ Pháp. Tất cả sinh hoạt trên đảo
đều theo tiếng kèn của 1 người lính, kể cả chào cờ. Ở đó cũng không có
đồng hồ, tất cả sinh hoạt nhìn theo bóng mặt trời. Nếu có mưa bão thì
không có khái niệm về giờ. Trời tối thì thắp đèn bão lên.
phu ở đó còn có nhiệm vụ là đi nhặt phân chim rồi về phơi khô để làm
phân photphat rồi chuyển vào đất liền. Ngoài ra, các phu cũng phải xếp
đá để kéo dài cầu tàu, kè đá cho đảo.
người phục vụ máy nổ, 1 người làm về thiên văn, 1 người coi kho thực
phẩm. Ngoài ra còn có 1 y sĩ làm thầy thuốc để xử lý những đau ốm thông
thường, còn lại những ca cấp cứu thì phải chuyển vào đất liền… Còn 1
người nữa là thư ký, văn thư cho lính đồn. Lính đồn trông phu làm việc
chăm chỉ.
có gia đình nào được điều ra đảo nữa. Chúng tôi về Hà Nội được một thời
gian sau ba tôi lại bị điều lên Điện Biên…