Vì sao phải triển khai Kế hoạch 75B?

    Khi
mới nghiên cứu, cấp trên cho rằng, bản kế hoạch không thể thực hiện
được, vì quân giới chưa có bản vẽ và tài liệu công nghệ các sản phẩm
này, mà tài liệu kỹ thuật là quan trọng bậc nhất. Các vật liệu để sản
xuất hầu như chưa có, nhất là thép làm các nòng pháo, thép cho sản xuất
đầu đạn pháo. Thiết bị của các nhà máy chỉ dùng cho sản xuất súng bộ
binh, vừa nhỏ và có tính chuyên dụng cao. Đội ngũ cán bộ kỹ thuật chưa
có kiến thức và tay nghề sản xuất vũ khí lớn…

Đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất BCH Trung ương Đảng thăm Nhà máy V125, Cục Quân giới, ngày 26-12-1974.

    Đứng
trước những khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua, cán bộ và công
nhân các Viện Thiết kế, Viện Công nghệ, các nhà máy đã phát huy cao tinh
thần trách nhiệm, phát huy sáng tạo vượt qua mọi khó khăn để thực hiện
bằng được Kế hoạch 75B. Bắt tay vào việc, chúng tôi vô cùng trăn trở:
Làm thế nào giải quyết được thép làm nòng cối 160mm? Rất may, khi nghiên
cứu và quan sát kỹ kho vũ khí toàn quân chúng tôi thấy có nhiều nòng
pháo đã loại ra khỏi chiến đấu, như nòng pháo 130mm, pháo 100mm, pháo
76mm có thể dùng cho sản xuất. Tận dụng nòng pháo đã loại có nhiều điều
lợi lớn. Trước hết là không phải khoan nòng, sau đó không phải nhiệt
luyện nòng. Đó là hai công nghệ vô cùng phức tạp. Để chế thử hai khẩu
cối 160mm đầu tiên, ta đã dùng hai đoạn sau của nòng pháo 130mm, sau khi
gia công thì ghép lại thành nòng cối, bảo đảm mọi tiêu chuẩn kỹ thuật.

    Để
tiện nòng pháo này thành đạn cối, chúng tôi đã vận động mượn được hai
máy tiện dài của Hải quân và một máy của tỉnh Vĩnh Phúc. Chúng tôi cũng
đề nghị Nhà nước cấp cho lò điện hồ quang lớn để đúc thép đầu đạn và
nhiều búa máy lớn để rèn đầu đạn pháo, đồng thời cải tạo dây chuyền đúc
đạn cối 82mm thành dây chuyền đúc đạn cối 160mm; pha trộn nhiều loại
thuốc phóng để làm liều phóng đạn cối 160mm.

    Sau
khi có phương hướng cụ thể giải quyết các vấn đề vật tư, thiết bị, công
nghệ, chúng tôi phân công 8 nhà máy và 2 viện tham gia thực hiện kế
hoạch. Phân công như vậy, nhưng trước mắt phải tập trung vào chế thử hai
khẩu cối 160mm. Nhờ sự tập trung cao độ của Nhà máy V125 với sự cộng
tác và chỉ đạo của cơ quan cục và hai viện, cuối tháng 12-1974 đã chế
thử thành công hai súng cối 160mm. Đem bắn kiểm tra tại trường bắn quốc
gia, súng cối đã đạt mọi tiêu chuẩn chiến đấu. Sau đó, hai súng cối
160mm được gửi ngay cho miền Nam, nhưng súng cối chưa tới nơi thì miền
Nam đã được hoàn toàn giải phóng.

    Cuối
tháng 5-1974, các nhà máy được phân công tập trung ưu tiên chế thử đạn
cối 160mm, đạn pháo 130mm, hai sản phẩm được coi như trọng tâm của Kế
hoạch 75B. Vượt qua bao nhiêu khó khăn, thử thách, đến ngày 23-3-1975
đạn cối 160mm mới được sản xuất thành công. Được bắn kiểm nghiệm 3 ngày ở
Trường bắn Nhà máy V113. Các yêu cầu kỹ thuật đều đạt.

    Chế
thử đạn pháo 130mm, khó khăn phức tạp hơn nhiều. Chúng tôi làm theo hai
phương án: Đúc bằng gang cầu và rèn bằng thép đúc. Đúc gang cầu không
thành công phải chuyển sang rèn bằng thép, chia làm  hai mảnh, sau khi
gia công thì vẫn rèn vào nhau. Nhưng việc ghép đai đồng vào thân đạn
thực hiện không thành công (phải tới gần đây mới đạt được). Trong lúc
đó, việc thu thập các đạn, vỏ đạn 130mm, 100mm từ các nơi về rất nhiều.
Nhà máy V113 phục hồi được hàng nghìn đạn gửi cho chiến trường. Súng cối
120mm có yêu cầu giảm nhẹ và chia nhiều khối để tiện mang vác khi hành
quân. Vì vậy, phải thiết kế lại, chia 1 khẩu cối làm 8 cụm, lắp ráp vào
nhau nhanh chóng, dễ dàng, tất nhiên phải giảm tầm bắn, tức giảm liều
phóng.

    Bộ
Chính trị, Quân ủy Trung ương rất quan tâm theo dõi việc thực hiện Kế
hoạch 75B. Khi được biết Cục Quân giới chế tạo thành công súng cối
160mm, ngày 26-12-1974, đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất Trung ương
Đảng; đồng chí Phạm Hùng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Cục
miền Nam; đồng chí Lê Văn Lương, Ủy viên Bộ Chính trị đã đến Nhà máy
V125 thăm hỏi, khen ngợi, động viên.

    Ít
lâu sau, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng
Bộ Quốc phòng và đồng chí Trần Sâm, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã đến
kiểm tra, động viên khen ngợi cán bộ, công nhân viên nhà máy, ân cần
nhắc nhở: “Các đồng chí cố gắng hơn nữa để có những tiến bộ hơn nữa về
chất lượng và số lượng sản phẩm…”.

Thiếu tướng PHẠM NHƯ VƯU (Nguyên Cục trưởng Cục Quân giới, Phó chủ nhiệm Tổng cục CNQP)

                                                                                                                                                        <Theo qdnd>